نرخ بهره چیست و انواع آن کدام است؟

در بازار سرمایه و بازارهای مالی باید دلیلی وجود داشته باشد که مردم به خاطر آن حاضر به دریافت و پرداخت انواع وام شوند. به خاطر ارزش زمانی پول، تورم و هزینه فرصت، بهره شکل گرفته است. بهره مبلغی است که به وام دهنده در ازای وام یا به سرمایه‌گذار در ازای سپرده پرداخت می‌شود. نسبتی که میزان سود را تعیین می‌کند، نرخ بهره یا نرخ سود نامیده می‌شود که درصد سرمایه اولیه است. انواع نرخ بهره می‌توانند تاثیر خاصی بر بازار بگذارند و اطلاع از آنها به شما کمک می‌کند تا سرمایه‌گذاری بهتری داشته باشید.

ما نیز در این مطلب قصد داریم به شما بگوییم که نرخ بهره چیست و انواع آن کدامند؟ در ادامه همراه وبلاگ فانوس باشید.

 

تعریف نرخ بهره

احتمالا برای شما هم پیش آمده که بخواهید از موسسه‌ای وام بگیرید. در این صورت بسته به مدت پرداخت، مبلغ بازپرداخت بیشتر از مبلغی است که دریافت کرده‌اید. مبلغی که به رسید دریافتی شما اضافه می‌شود و مبلغی که باید به وام‌دهنده پرداخت شود، برابر با نرخ بهره است. در حقیقت پول ارزش زمانی دارد. همانطور که می‌دانید قیمت کالاها هر ساله افزایش پیدا می‌کند و هر چه نرخ تورم بالاتر باشد، قیمت آنها نیز افزایش می‌یابد.

به همین دلیل بحث ارزش زمانی پول مهم است و قدرت خرید پولی که امروز برای محصول پرداخت می‌کنید با قدرت خرید سال‌های بعد تفاوت دارد. به بیان ساده، نرخ سود هزینه وام گرفتن در بازار پول است. یعنی اگر بخواهید از بازارِ پول وام بگیرید، چقدر هزینه دارد؟ بدیهی است که هر چه نرخ تورم بیشتر باشد، نرخ استقراض در بازار پول بیشتر می‌شود. نرخ سود تاثیر بسزایی بر سایر بازارها و میزان سرمایه‌گذاری در یک کشور دارد.

 

انواع نرخ بهره یا سود

نرخ‌های بهره تاثیر قابل توجهی بر بازارهای مالی و سرمایه‌گذاری‌های مختلف دارند. به طور کلی انواع نرخ‌های بهره عبارتند از: نرخ بهره اسمی، واقعی، طبیعی، بازار، تعادلی و موثر. در ادامه هر یک از این انواع را با جزئیات بیشتری شرح خواهیم داد:

1. نرخ بهره اسمی

نرخ سود اسمی نرخی است که در قرارداد بین وام گیرنده و وام‌دهنده مشخص شده است. به عنوان مثال، اگر از موسسه‌ای با سود 25 درصد وام بگیرید و بخواهید بعد از یک سال وام خود را بازپرداخت کنید، این نرخ سود اسمی 25 درصد است. همین امر در مورد اوراق قرضه یا مشارکت نیز صدق می‌کند. یعنی مثلا اگر شما اوراق مشارکت با نرخ سود سالانه 20 درصد تهیه کنید، این نرخ سود اسمی 20 درصد است که سالانه به دارندگان اوراق پرداخت می‌شود.

 

2. نرخ بهره واقعی

نرخ بهره واقعی همان نرخ بهره اسمی است، اما تورم را نیز شامل می‌شود. همانطور که عنوان شد، نرخ بهره ارتباط تنگاتنگی با تورم دارد. اگر تورم از نرخ سود اسمی کم شود، می‌توانیم نرخ سود واقعی را بدست می‌آوریم. به عنوان مثال، فرض کنید تورم سالانه 15 درصد و نرخ سود اوراق مشارکت 20 درصد باشد، در این صورت نرخ سود واقعی 5 درصد خواهد بود. اما اگر تورم بالاتر از نرخ سود اسمی بود، نرخ سود واقعی منفی می‌شد.

یعنی با این سرمایه‌گذاری قدرت خرید شما کمتر از تورم است. بنابراین، دریافت وام زمانی تشویق می‌شود که تورم بالا باشد. به ویژه از موسساتی که نرخ سود آنها پایین است. در چنین شرایطی، مردم گاهی با نرخ سود واقعی منفی وام می‌گیرند و در جایی سرمایه‌گذاری می‌کنند که حداقل به اندازه تورم افزایش یابد.

 

3. نرخ بهره طبیعی

نرخ بهره طبیعی یا نرخ سود بازار، بر طبق بازده سرمایه محاسبه می‌شود. مثلا فرض کنید روی یک دارایی سرمایه‌گذاری کرده‌اید و با استفاده از آن در یک سال 200 میلیون تومان به یک میلیارد تومان خود اضافه می‌کنید. در اینجا نرخ سود طبیعی 20 درصد خواهد بود.

 

4. نرخ بهره بازار

این نرخ سود یک سرمایه‌گذاری کوتاه مدت است. نرخ سود بازار سودی است که برای استفاده از کالاهای سرمایه‌ای پرداخت می‌گردد و میزان آن بر اساس تقاضا و عرضه کالاهای سرمایه‌ای تعیین می‌شود. 

 

5. نرخ بهره تعادل

تعادل معمولا زمانی ایجاد می‌شود که تمایل به حفظ موقعیت وجود داشته باشد. همین امر در مورد نرخ سود نیز صادق است. نرخ‌های بهره تعادلی زمانی به وجود می‌آیند که نرخ سود طبیعی برابر با نرخ سود بازار باشد.

 

6. نرخ بهره موثر

افرادی که اوراق قرضه می‌خرند، ظرف سه یا شش ماه آن را دریافت می‌کنند. در این صورت افراد با گرفتن سود کسب شده می‌توانند این پول را مجددا سرمایه‌گذاری کرده و سود خوبی به دست آورند. این باعث می‌شود نرخ سود بالاتر از چیزی باشد که در ابتدا گفتیم. در واقع، هر چه دوره بازپرداخت کوتاه‌تر باشد، نرخ بهره موثر بیشتر می‌شود. در چنین مواردی بهتر است از نرخ‌های موثر برای محاسبه سود استفاده شود.

 

عوامل موثر بر نرخ بهره

عوامل زیادی بر نرخ سود تاثیر می‌گذارند و هر یک از این عوامل می‌توانند آن را افزایش یا کاهش دهند. در اینجا به برخی از عوامل موثر بر آن اشاره می‌کنیم:

 

1. ریسک

ریسک همیشه مهمترین عامل در هر سرمایه‌گذاری است. از دست دادن سرمایه همواره یک دغدغه سرمایه گذاری برای مردم محسوب می‌شود. هر چه ریسک سرمایه گذاری بیشتر باشد، مردم انتظار بازده بیشتری دارند و نرخ سود بالاتر می‌رود. به عنوان مثال، بانک‌ها یا موسسات مالی بزرگ با حمایت قوی و ریسک پایین، معمولا نرخ بازدهی کمتری ارائه می‌کنند.

2. مدت زمان سرمایه‌گذاری

دوره‌ای که مردم برای سرمایه‌گذاری خود در نظر می‌گیرند، بر نرخ سود تاثیر می‌گذارد. هر چه این مدت طولانی‌تر باشد، این نرخ بالاتر است.

 

3. ارزش زمانی پول

ارزش پول زمانی است که ارزش پولی که در آینده دریافت می‌کنید، کمتر از ارزش پولی باشد که امروز به دست می‌آورید. بنابراین مردم برای سپرده‌گذاری یا گرفتن وام، باید به ارزش زمانی پول نیز توجه کنند. به عبارت دیگر، سرمایه‌گذاری باید از نظر ارزش زمانی توجیه مالی داشته باشد.

 

نتیجه‌گیری

نرخ بهره یکی از عوامل مهم اقتصادی در هر کشوری است. بانک مرکزی بر اساس شرایط مالی نرخ سود را تعیین می‌کند و معاملات مالی و بانکی را با این نرخ انجام می‌دهد. نرخ بهره جهت جلوگیری از کاهش ارزش پول برای وام‌دهنده، میان پول پرداختی امروز و پول دریافتی در آینده به کار می‌رود. معمولا این نرخ مثبت است که فرد را برای سرمایه‌گذاری در فرصت‌های مختلف ترغیب می‌کند. هر چه وضعیت اقتصادی و شرایط بازار بهتر باشد، انتظار سود و بهره بیشتر می‌شود.

اگر هنوز اپلیکیشن خودتان را آپدیت نکرده اید از دو لینک  زیر نسخه های جدید را از گوگل پلی و بازار دریافت کنید😊