انواع مالیات‌ های مستقیم و غیرمستقیم در ایران

مالیات هزینه‌ای است که تمامی افراد حقوقی و حقیقی در یک جامعه موظف به پرداخت آن هستند و برای تامین سرمایه لازم برای هزینه‌های عمومی کشور و خدمات عمومی استفاده می‌شود. تمامی کشورهای جهان مالیات را به عنوان بخشی از درآمد اصلی خود به حساب می‌آورند. اما مبلغ آن برای مشاغل و کالاهای مختلف فرق دارد و به یک شکل تعیین نمی‌شود.

از این رو ما در این مطلب از وبلاگ فانوس قصد داریم به بررسی انواع مالیات های مستقیم و غیرمستقیم بپردازیم. در ادامه همراه ما باشید.

 

مالیات چیست؟

پیش از آن‌که به انواع مالیات در ایران بپردازیم، بهتر است تعریفی از آن را برای شما ارائه کنیم. به زبان ساده، مالیات را می‌توان هزینه‌ای به حساب آورد که شهروندان برای هزینه‌های عمومی جامعه خود پرداخت می‌کنند. اما سازمان همکاری و توسعه اقتصادی، مالیات را پرداختی بلاعوض و الزامی می‌داند که به دارایی‌ها، اشخاص و موسسات تعلق می‌گیرد. طبق این قانون همه‌ی افراد حقوقی و حقیقی باید مبلغی را به دولت پرداخت کنند.

 

انواع مالیات در ایران

در ایران دو دسته مالیات مستقیم و غیرمستقیم وجود دارند که هر کدام به چندین زیر مجموعه تقسیم می‌شوند. اگر یک نفر پرداخت کننده آن باشد، مالیات مستقیم است. ولی اگر مسئول پرداخت یک نفر نباشد، غیرمستقیم محسوب می‌شود. برای روشن شدن این مبحث، به طور جداگانه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم:

 

1. مالیات مستقیم

 در دو بخش مالیات بر درآمد و مالیات بر دارایی قرار می‌گیرد:

 

• مالیات بر دارایی

همانطور که از نام این مورد پیداست، شخص پرداخت کننده باید بر اساس دارایی های خود آن را پرداخت کند. مالیات بر ارث یکی از مهم‌ترین انواع مالیات بر دارایی است که بعد از فوت فرد دریافت می‌شود. بعد از فوت شخص، اموال او به وارثین منتقل می‌شوند و پیش از انتقال، دولت مالیات را از آن کم می‌کند. البته مقدار آن بر اساس اموال مختلف، فرق دارد.

 

• مالیات بر درآمد

بر خلاف مورد قبل، در این‌جا مالیات از ثروت کم نمی‌شود و آن را بر اساس درآمد شرکت‌ها و افراد تعیین می‌کنند. آن را می‌توان از هر درآمد جداگانه فرد دریافت کرد، یا اینکه آن را از مجموع درآمدها کم می‌کنند. در این صورت صرفا کل درآمد  1 ساله شخص را مد نظر قرار می‌دهند و از کل آن با نرخ یکسانی مالیات دریافت می‌کنند.

با اینکه در ایران ترکیبی از دو روش فوق به کار می‌رود، ولی برای افرادی که یک منبع درآمد دارند، از همان منبع مالیات کسر می‌شود. منابع درآمدی مختلف مالیات مخصوص به خود را دارند. در ادامه برخی از آن‌ها را ذکر می‌کنیم:

• مالیات بر کشاورزی

کشاورزان و دامداران باید بر اساس درآمد خود مبلغی را پرداخت کنند. ولی در حال حاضر درآمدهای حاصل از فعالیت‌هایی مثل دامداری، پرورش ماهی، زنبور، صید…، معاف از پرداخت مالیات هستند.

 

• مالیات بر حقوق

هر زمانی که فردی برای فرد دیگری کار کند و در مقابل آن حقوق بگیرد، باید از وی مالیات بر حقوق دریافت شود. این هزینه را حقوق بگیران و کارفرمایان پرداخت می‌کنند. در حقیقت کارفرمایان از میزان آن باخبر هستند و باید پیش از واریز به حساب کارمند، مالیات را کسر کرده و به حساب دولت واریز کنند. هر سال دولت مبلغی را برای هر صنف تعیین می‌کند و با توجه به آن باید پرداخت شود.

 

• مالیات مشاغل

در بخش قبلی، از حقوق کارمند مبلغی به عنوان مالیات کسر می‌شد. ولی در اینجا به درآمدی اشاره دارد که شخص حقیقی از طریق مشاغل پزشکی، تجاری و خدماتی دریافت می‌کند. مبنای آن عبارت است از، کل فروش کالا و خدمات پس از کسر هزینه‌ها.

برای تشخیص این نوع مالیات، از اظهارنامه‌ای که افراد شاعل پر می‌کنند استفاده می‌شود. این اظهارنامه‌ها باید قبل از تیر ماه سال جدید به اداره مالیات تحویل داده شوند. اما اگر به هر دلیلی معلوم شود که فرد در مورد درآمد خود صادق نبوده است، اداره مالیات باید از طریق کارشناسان خود وارد جزئیات شود و مبلغ دقیق آن را تعیین کند. گاهی افراد از پر کردن اظهارنامه‌ها خودداری می‌کنند، ولی اداره مالیات خود اقدام به برآورد درآمد شخص می‌کند و گاهی ممکن است فرد جریمه شود.

شما می‌توانید با دانلود اپلیکیشن فانوس، امور مالی خود را کنترل کنید و حسابدار شخصی خود باشید. در واقع این برنامه فضایی را به وجود آورده که حساب و کتاب هزینه‌ها برای شما راحت‌تر شود و نیازی به نوشتن و محاسبه دستی نباشد.

 

• مالیات بر درآمد اتفاقی

گاهی جوایز و معاملات بلاعوض به اشخاص مختلف تعلق می‌گیرند و این درآمدها به صورت تکرارشونده وجود ندارند. پس باید بر این درآمد اتفاقی، مالیاتی تعیین شود که بر اساس نوع درآمد و میزان آن نیز متفاوت است. 

 

• مالیات بر املاک

هر فردی که ملک خود را اجاره داده است باید برای آن مالیات پرداخت کند. معمولا 25 درصد از مبلغ کل اجاره، کم شده و مشمول مالیات می‌شود. اگر مشخص شود که فرد به جز دریافت اجاره درآمد دیگری ندارد، می‌تواند از مالیات این درآمد معاف شود. البته میزان این پول را دولت تعیین می‌کند، اگر میزان مالیات کمتر از چیزی باشد که دولت تعیین کرده است، فرد معاف می‌شود. به علاوه، برای نقل و انتقال ملک هم مالیات در نظر می‌گیرند.

 

• مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی

شرکت‌های تجاری باید بر اساس جمع درآمد خود مالیاتی را پرداخت کنند. همچنین افراد حقوقی دیگری که موسسه خصوصی و انتفاعی دارند و از آن مالیات کسب می‌کنند نیز باید مالیات خود را به موقع واریز کنند.

 

2. مالیات غیرمستقیم

در کشورهای مختلف قوانین مالیاتی با هم فرق دارند، در ایران اصلی‌ترین مالیات های غیر‌مستقیم شامل موارد زیر می‌شوند:

 

• حقوق و عوارض گمرکی

هر کشوری بر صادرات و واردات کالاها مالیاتی را در نظر می‌گیرد، که این هزینه جزو حقوق و عوارض گمرکی محسوب می‌شود. البته گاهی آن را تعرفه گمرگ هم می‌نامند. مقدار این مالیات را بر اساس شرایط اقتصادی و بازرگانی موجود تعیین می‌کنند. مالیات گمرکی یکی از راه‌های کسب درآمد برای دولت است و همچنین به نوعی حمایت از تولید صنایع داخلی به حساب می‌آید. میزان این مالیات بر اساس ارزش کالا، قیمت و مشخصات فیزیکی تعیین می‌شود.

 

• مالیات بر مصرف

برای برخی از کالاهای خاص، هم قیمت اصلی کالا پرداخت می‌شود و هم بر اساس ارزش آن مالیاتی اضافه می‌شود که باید پرداخت کنید. بنابراین هر فردی که بیشتر از این کالاها استفاده کند، هزینه بیشتری هم باید پرداخت کند. البته مصرف‌کننده این پول را مستقیما به حساب دولت واریز نمی‌کند، بلکه فروشندگان و تولیدکنندگان باید هزینه آن را بر قیمت فروش کالا اضافه کنند. سپس زمان حساب کردن مالیات، به دولت پرداخت می‌شود. در ایران مالیات بر دخانیات و مشروبات غیرالکلی از نمونه‌های بارز آن هستند.

 

• مالیات بر ارزش افزوده

مالیات بر ارزش افزوده بر اساس تفاوت بین کالا و خدمات عرضه شده، با ارزش کالا و خدمات خریداری شده، مشخص می‌شود. در واقع عرضه کالاها و خدمات، صادرات و واردات آن‌ها، جزو مالیات بر ارزش افزوده به حساب می‌آیند. این مالیات مرحله‌ای است، یعنی در مراحل تولید، واردات و توزیع کالا، از هر فعال اقتصادی به فرد دیگر منتقل می‌شود. نهایتا مصرف‌کننده نهایی باید هزینه را پرداخت کند. 

 

نتیجه‌گیری

ما در این مقاله به طور خلاصه به انواع مالیات های مستقیم و غیر مستقیم در ایران پرداختیم. باید در نظر داشته باشید که قوانین مالیاتی مسئله‌ای مفصل‌تر است و برای حساب کردن هر کدام باید به صورت جزئی‌تر اقدام کنید. به افرادی که دارایی بیشتری دارند معمولا پیشنهاد می‌شود برای پیگیری امور مالیاتی خود حتما از متخصصین این حوزه کمک بگیرند.

 

اگر هنوز اپلیکیشن خودتان را آپدیت نکرده اید از دو لینک  زیر نسخه های جدید را از گوگل پلی و بازار دریافت کنید و از دو امکان جذاب و جدیدمون استفاده کنید😊

 نویسنده: امیر نیکنام