ما چرا خرید می کنیم

امروزه خرید کردن جزء جدایی‌ناپذیری از زندگی ما شده است. چه کسی عاشق یک خرید عالی نیست؟ جستجو در فروشگاهها و خرید چیزهایی که از نظر زیبایی و کارآیی خوشایند باشند، ممکن است برای بعضی از افراد علاوه بر رفع نیازهای روزانه زندگی، درمان ذهنی و روانی تلقی شود. اما برای برخی دیگر خرید کردن می‌تواند درست مانند اعتیاد به مواد مخدر و الکل، به یک اعتیاد تبدیل شود. برای این افراد، خرید کردن باعث آزاد شدن اندروفین و دوپامین در مغز و ایجاد احساسات دلپذیری می‌شود که به مرور اعتیاد‌آور است.

از نظر روانشناختی خرید کردن (فراتر از خریدهای مورد نیاز) عمدتا به دو شکل خرید کردن ناگهانی (impulsive Buying) و خرید کردن اجباری (Compulsive Buying) است، که دلایل محرک هرکدام با یکدیگر تفاوت دارد. در زیر به صورت جداگانه به هرکدام اشاره کرده‌ایم؛ تا با خواندن دلایل بروز آنها بتوانید بررسی کلی بر الگوی خرید خود داشته باشید و در صورت نیاز معایب آن را رفع کنید.

خرید کردن ناگهانی

یک لحظه به خانه خود نگاهی بیندازید. احتمالاً کالاهایی را پیدا خواهید کرد که هرگز از آنها استفاده نکرده‌اید. فرهنگ مصرف ما این امکان را به ما می‌دهد که بدون در نظر گرفتن عواقب خرید اضافی، وسوسه خرید داشته باشیم. خرید ناگهانی و بدون فکر و انگیزه قبلی امروزه یک رفتار رایج است. اما آیا از نظر روانشناختی چیز بدی است؟ از نظر روانشناسان بله، می‌تواند بد باشد. خرید ناگهانی با اضطراب و نارضایتی فرد مرتبط است و کنترل آن می‌تواند به سلامتی روانی شما کمک کند. در واقع چه چیزی شما را به خرید ناگهانی محصولات ترغیب می‌کند؟

– بعضی از افراد عادت دارند که خریدهای ناگهانی کنند. اصولا چندین خصیصه در آنها وجود دارد که همراه با این گرایش است.

اولا، خریداران ناگهانی معمولا از نظر اجتماعی، آگاهی از وضعیت و نگاه بصری بارزتر هستند. بنابراین، ممکن است برای خوب به نظر رسیدن در چشم دیگران، بدون انگیزه قبلی مدام خرید کنند.

دوما، خریداران ناگهانی اصولا ناراحتی و اضطراب بیشتری را تجربه می‌کنند و در کنترل احساسات خود مشکل دارند، که این خصایص ممکن است مقاومت در برابر فشارهای عاطفی برای صرفه‌جویی در مصرف پول را سخت‌تر کنند.

سوما، این افراد شادی و خوشبختی کمتری را در زندگی تجربه می‌کنند، بنابراین ممکن است به عنوان راهی برای بهبود روحیه خود خرید کنند.

آخر اینکه، آنها کمتر احتمال دارد که عواقب هزینه بیشتر و یا قیمت گران را در نظر بگیرند، زیرا فقط می‌خواهند آن محصول را داشته باشند.

– افرادی که دوست دارند برای تفریح ​​خرید کنند و حس مالکیت نسبت به انواع محصولات را دارند، از خرید ناگهانی لذت می‌برند و مدام در پی تکرار آن هستند.

– مفهوم مالکیت متبوع یک محرک دیگر برای خرید کردن ناگهانی است. هنگامی که ما با یک کالا ارتباط برقرار می‌کنیم ذهن ما اساساً شروع به عمل می‌کند، انگار که قبلاً آن را داشته‌ایم و یا در ذهن خود تصور کرده بوده‌ایم؛ در چنین شرایطی خرید نکردن آن سخت‌تر می‌شود.

– بیشتر خریدها بسیار دشوار و وقت‌گیر هستند تا با دقت و آگاهانه انجام شوند. اما در هنگام خریدهای ناگهانی ما ترجیح می‌دهیم با یک تصمیم‌گیری سریع مطابق با تجربیات قبلی خود خرید کنیم. عموما فروشندگان از این تمایل ما سو استفاده می‌کنند و با ارائه فروش عمده، لوازم اضافی رایگان و حراج محصولات با درصد غیر واقعی، تمایل ذاتی ما به ذخیره کردن را تحریک می‌کنند.

هر کسی در هر زمانی ممکن است دست به خرید ناگهانی بزند. از نظر روانشناختی یک سطح خاص (متوسط) از این نوع خرید بی‌ضرر است. اما به صورت بیش از حد می‌تواند باعث ایجاد نارضایتی در فرد شود، زیرا اکثرا با احساس پشیمانی پس از خرید همراه است و می‌تواند علائمی از وجود نوعی از اختلال روانی باشد.

خرید کردن اجباری

از نظر روانشناختی یک رفتار اجباری به تکرار مداوم رفتار با وجود عواقب نامطلوب آن اشاره دارد. همان طور که خرید کردن اجباری با حواس‌پرتی، کنترل ضعیف و عواقب نامطلوب مانند درگیری زناشویی و مشکلات مالی همراه است. تقریبا حدود 6٪ از مردم آمریكا رفتار اجباری در خرید دارند كه 80٪ از خریداران اجباری خانم‌ها هستند. با این وجود، احتمالا خرید اجباری برای آقایان با تکامل تجارت دیجیتال افزایش می‌یابد. خرید اجباری در واقع یک اعتیاد رفتاری است و غالبا با سایر بیماری‌های روانی مانند افسردگی، اضطراب و اختلالات خوردن همراه است. برخلاف دیگر اعتیادها که در نوجوانان به چشم می‌خورند، اعتیاد به خرج کردن بیشتر هنگامی که افراد به استقلال مالی دست می‌یابند (30 سالگی به بعد) شکل می‌گیرد.

از علایم روانشناختی و دلایل محرک خرید کردن اجباری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

– خریداران اجباری معمولا بدون انگیزه قبلی خرید می‌کنند. آنها اغلب سعی می‌کنند عادات خرید خود را پنهان کنند. خرید کردن بدون فکر کافی می‌تواند باعث شود بسیاری از وسایل باز نشده (مانند جعبه کفش یا لباس) در کمد آنها با تکرار چرخه خرید انباشته شود.

– خریداران اجباری هنگام خرید، هیجان زیادی را تجربه می‌کنند. تجربه سرخوشی در آنها ناشی از داشتن چیزی نیست بلکه در اثر عمل خرید کردن آن است. این هیجان می‌تواند اعتیاد‌آور شود.

– خرید اجباری اصولا تلاشی برای پر کردن خلاء عاطفی مانند تنهایی، عدم اعتماد به نفس و نا‌امیدی است.

با توجه به همه موارد ذکر شده، ما دو راه حل کلی برای کنترل خریدهای اضافه‌تر از نیاز روزمره به شما ارائه می‌دهیم:

– در همه افراد، استفاده از کارتهای اعتباری باعث می‌شود که لذت خرید از حس بد کم شدن حساب بانکی جدا شود. در واقع کارتهای اعتباری ما را در افکار جنبه‌های مثبت خرید اغوا می‌کنند و اگر دقت بفرمایید اجبار استفاده از کارتهای اعتباری در کشورهای توسعه‌یافته که فرهنگ خرید اضافی و مصرف‌کنندگی وجود دارد، رواج بیشتری دارد. اگر قدرت مدیریت موجودی کارتهای خود را ندارید از پول نقد برای خرید استفاده کنید.

– یک استراتژی مفید برای ردیابی محرک‌های خود (احساسات منفی مانند درگیری خانوادگی، اضطراب یا تنهایی) به کار بگیرید و با یک روانشناس صحبت کنید. لازم به یادآوری است که کالاهای اضافی در ابتدا لذت بیشتری را ارائه می‌دهند، اما معمولاً موقتی است و لذت اضافی در لحظه یا به مرور از بین می‌رود. بنابراین نگاه جزئی به وضعیت کنونی خود بیاندازید و با اجتناب از خرید ناگهانی یا اجباری، در هزینه‌های خود صرفه‌جویی و شروع به پس‌انداز کنید.

اپلیکیشن مدیریت مالی فانوس می‌تواند در این زمینه بسیار به شما کمک کند. حتی اگر از نظر روانشناختی بی‌اراده درگیر موارد ذکر شده در بالا هستید، با نصب اپلیکیشن فانوس بر روی تلفن همراهتان می‌توانید در هزینه‌ها صرفه‌جویی کنید. این اپلیکیشن به کاربران خود گزارش مالی می‌دهد، تا آنها متوجه شوند که در طی یک ماه گذشته در چه دسته‌هایی بیشترین خرید را انجام داده‌اند.

بنابراین علاوه بر کمک در زمینه مدیریت مالی، گزارش مالی خوبی هم برای ارائه به روانشناس (برای رهایی از خرید ناگهانی یا اجباری) به شما ارائه می دهد.

اگر هنوز اپلیکیشن خودتان را آپدیت نکرده اید از دو لینک  زیر نسخه های جدید را از گوگل پلی و بازار دریافت کنید و از دو امکان جذاب و جدیدمون استفاده کنید 🙂