پدیده مصرف‌گرایی
قطعا مصرف‌گرایی در هر جامعه‌ای به شکل بی‌رویه یک آسیب اجتماعی محسوب می‌شود و نیاز است که این آسیب درمان شود.
امروزه جنبه‌های منفی و ضد اقتصادی مصرف‌گرایی پررنگ تر از دیگر وجوه آن است و ریشه این موضوع در فقر، گرایش به تجمل‌گرایی و تغییر الگوی مصرف در کشور است.
مصرف‌گرایی چیست؟
مصرف‌گرایی به طور خلاصه یعنی خرید بیش از نیاز همراه با دور ریختن کالاها
به عبارت دیگر اگر به خرید دوباره لوازمی اقدام کنید که آن‌ها را دارید و قابل استفاده هستند ولی فقط به خاطر اینکه خسته شدید یا برایتان تکراری هستند، باید بدانید که شما مصرف‌گرا هستید.
اگر مدام در این حالت هستید و توجهی به مصرف سرمایه‌ی اقتصادی، سوخت، انرژی، نیروی کار و… نمی‌کنید در واقع گرفتار بیماری مصرف‌گرایی شدید.
ریشه‌ی این موضوع می‌تواند در تربیت نادرست خانواده‌ها باشد اما تنها این نیست بلکه دولت‌ها و نظام‌های سرمایه‌داری که مبتنی بر تفکر سرمایه‌داری جهان هستند در شکل‌گیری این اتفاق ناهنجار اجتماعی دخیلند.
در تمامی کشورهای غربی افراد از تمامی لوازم خود تا زمانی که آن محصول عمر داشته باشد، استفاده می‌کنند اما متاسفانه در کشورهای جهان سوم و مصرف‌گرا مردم به شدت و به صورت افراطی دنبال خرید کالاهای گوناگون و متنوع هستند.
به طور کلی هرگاه الگوی مصرف از حد اعتدال خارج شود توجه جدی مسئولین و دغدغه‌مندان فرهنگ و جامعه را می‌طلبد.
مصرف‌گرایی از کجا می‌آید؟
در گذشته مردم ابتدا به تهیه کالاهای ضروری و مورد نیاز خود می‌پرداختند و بعد از آن سرغ کالاهای غیرضروری متناسب با مقدار پولی که در اختیار داشتند و براساس اولویت‌شان می‌رفتند.
اما به مرور زمان نظام اقتصادی و سرمایه‌داری و همچنین برخی افراد سودجو نیاز داشتند برای سود بیشتر این نگرش را تغییر دهند.
بنابراین با استفاده از تبلیغات به روشهای گوناگون مردم را ترغیب کردند به بیشتر مصرف‌کردن، تجمل‌گرایی و در نهایت تغییر نگرش صحیحی که وجود داشت.
طی چند دهه اخیر نظام سرمایه‌داری از رسانه‌ها به عنوان ابزاری برای آماده کردن بستر فرهنگی مصرف‌گرایی استفاده کرده و کمک گرفته است.
مصرف‌گرایی عجیب ایرانیان
ایرانی‌ها برای استفاده از هرچیزی به انسان‌هایی پر مصرف و یا به عبارت دیگر به افرادی پر از افراط و تفریط تبدیل شده‌اند.
مصرف‌گرایی در واقع همان تفکر مادی غربی است که به کشورهای جهان سومی رسیده است که یکی از شاخصه‌های مصرف‌گرای مصرف به عنوان سبک زندگی است.
یعنی آنچه که سبک زندگی یک شخص را مشخص می‌کند، صرفا میزان مصرف آن شخص است.
این نوع از مصرف که به سبک زندگی تبدیل شده تنها شامل کالاهای مادی نمی‌شود و متاسفانه کالاهای فرهنگی نظیر: کتاب، موسیقی، فیلم، انواع تفریحات و… را در برمی‌گیرد.
با این وجود آمارهای مصرف در ایران در مقایسه با سایر کشورها بسیار عجیب است.
میانگین سرانه مصرف آب شرب در ایران حدود 200 تا 220 لیتر است در حالی که در مقایسه با سرانه مصرف آب در جهان حدود 70تا 80 لیتر بیشتر است.
ایران حدود 4 برابر میانگین جهانی انواع انرژی را مصرف می‌کند و طبق آمارهای رسمی ایران بعد از آمریکا و روسیه، رتبه سوم مصرف در دنیا را دارد.
گزارش‌های غیر رسمی نشان می‌دهند میزان ذخیره طلای خانگی طبق برآوردها حدود 200 تن است و رتبه سوم در مصرف طلاهای زینتی متعلق به ایران است که حتی در واردات طلاهای زینتی از کشورهای ثروتمندی مثل آلمان، ژاپن، فرانسه و کشورهای عربی پیشی گرفته است.
همچنین ایران هفتمین مصرف‌کننده لوازم آرایش در جهان است. از سوی دیگر کارشناسان معتقدند ایران کلکسیون خودروهای رنگارنگ و متنوع است.
تمام این آمارها در حالی است که زیاده‌روی و اسراف هم از نظر باورهای دینی و هم از نظر فرهنگ و رفتار اجتماعی غلط است و بی‌توجهی به سرمایه‌های ملی محسوب می‌شود اما با این وجود روز به روز این فرهنگ میان مردم رایج‌تر می‌شود و سازمان‌های فرهنگی و مسئولین زیربط در این خصوص سکوت کردند.
تاثیرات مصرف‌گرایی چیست؟
مصرف‌گرایی دو جنبه مثبت و منفی دارد. یعنی علی‌رغم تمام نکات منفی که بیان کردیم اگر درست و اصولی از آن استفاده کنیم حتی می‌تواند وجه مثبت و خوبی داشته باشد.
ضمن اینکه در حال حاضر هر دو وجه منفی و مثبت وجود دارند اما تفاوت اینجاست که وجه منفی مصرف‌گرایی بسیار پررنگ‌تر از وجه مثبت آن است.
بخش منفی آن برمی‌گردد به واردات بی‌رویه کالاهای مصرفی و غیر ضروری که علاوه بر اینکه ذائقه و فرهنگ مردم را تغییر می‌دهد در نهایت منجر به نابودی اقتصاد کشور و خروج ارز از کشور می‌شود.
اما وجه مثبت آن می‌تواند در افزایش تولیدات داخلی، رونق بخش‌های مختلف تولید، بهبود وضعیت اشتغال، از بین رفتن تورم در ایران، قطع وابستگی به درآمدهای نفتی، قطع وابستگی به کشورهای دیگر و… باشد.
ولی موضوع مهم اینجاست که مصرف‌گرایی در کشورهای در حال توسعه به آسیب اجتماعی جدی تبدیل شده که نیاز به رسیدگی علمی و اساسی دارد.
چگونه می‌توان با مصرف‌گرایی مقابله کرد؟
برای برون‌رفت از مصرف‌گرایی دشواری‌های زیادی وجود دارد اما ما تلاش کردیم راهکارهایی را ارائه دهیم تا در عین کاربردی بودن، سازنده و موثر هم باشند.
خرید تفریح نیست پس به اندازه نیازتان خرید کنید
زمان خرید حتما در نظر داشته باشید که قرار نیست با قحطی روبرو شوید پس به اندازه نیازتان خرید کنید.
برای اینکه راحت‌تر بتوانید این کار را انجام دهید بهتر است قبل از خرید لیستی از موارد مورد نیازتان را تهیه کنید تا به کمک آن لیست بیش از حد نیازتان خرید نکنید.
ضمنا در نظر داشته باشید به جای پاساژگردی می‌توان به شیوه‌های دیگری خود را سرگرم کرد مثلا فیلم ببینید، کتاب بخوانید و…
برای آنچه دارید ارزش قائل شوید
بهتر است از وسایلی که در اختیار دارید به درستی استفاده کنید و ارزش آن‌ها را بهتر بدانید. جایگزین کردن به خصوص در جامعه امروزی کار بسیار سختی است.
مثلا الکی در یخچال را باز و بسته نکنید یا از مواد غذایی که تهیه می‌کنید به درستی استفاده کنید و دور نریزید.
برای خرید وقت بگذارید
گاهی خستگی و مشغله کاری باعث می‌شود عجولانه خرید کنید در صورتی که برای داشتن یک خرید خوب باید وقت بگذارید.
بهتر است از قبل مشخص کنید که چه می‌خواهید و هرجا که فکر می‌کنید سریع‌تر می‌توانید به کالای مورد نیازتان دسترسی پیدا کنید را انتخاب کنید. اینطوری علاوه بر خرید درست در وقت‌تان هم صرفه‌جویی کرده‌اید.
اگر هنوز اپلیکیشن خودتان را آپدیت نکرده اید از دو لینک زیر نسخه های جدید را از گوگل پلی و بازار دریافت کنید و از دو امکان جذاب و جدیدمون استفاده کنید 🙂
نویسنده: فاطمه زاهد
